فساد چیست و چرا خطرناک است؟
فساد سوءاستفاده از قدرت برای منفعت شخصی است. این پدیده می‌تواند به‌صورت رشوه، خویشاوندسالاری، دریافت پورسانت‌های غیرقانونی، تصاحب غیرقانونی بودجه دولتی و سایر روش‌های مجرمانه ظاهر شود.
دلایل اصلی فساد در قزاقستان:
ضعف نظام نظارتی – عدم شفافیت در خریدهای دولتی، تخصیص بودجه و فرآیند تصمیم‌گیری.
پاسخگویی پایین مقامات – عدم مجازات مقامات بلندپایه فاسد باعث ایجاد احساس مصونیت می‌شود.
نفوذ شدید نخبگان و الیگارش‌ها – منابع دولتی اغلب در جهت منافع گروهی خاص استفاده می‌شوند.
میراث تاریخی – از دوران شوروی، رشوه‌خواری و روابط غیررسمی به بخشی از سیستم مدیریتی تبدیل شده است.
نابرابری اقتصادی – حقوق پایین در بخش دولتی، کارمندان را به جستجوی "درآمد اضافی" از طریق فساد سوق می‌دهد.
پیامدهای فساد:
کاهش رشد اقتصادی – سرمایه‌گذاران از کشورهایی با سطح بالای فساد دوری می‌کنند، زیرا از زیان‌های احتمالی هراس دارند.
بی‌عدالتی در جامعه – فساد اعتماد به برابری در برابر قانون را از بین می‌برد.
کیفیت پایین خدمات دولتی – رشوه در بخش‌های پزشکی، آموزش و پلیس موجب زوال نهادهای اجتماعی می‌شود.
تقویت نظام خویشاوندی و انحصار – منابع به افرادی داده می‌شود که به قدرت نزدیک‌تر هستند، نه کسانی که توانایی کار مؤثر دارند.
فساد فقط یک جرم نیست، بلکه یک سیستم است که توسعه کشور را کند کرده، تنش‌های اجتماعی را افزایش داده و بی‌اعتمادی شهروندان به دولت را تقویت می‌کند.
سه رسوایی بزرگ فساد در قزاقستان
در طول سال‌های استقلال قزاقستان، بسیاری از پرونده‌های فساد افشا شده‌اند، اما برخی از آن‌ها بسیار برجسته بوده‌اند.
۱. پرونده "کازاتمپرام" و مختار جاکیشف
در سال ۲۰۰۹، مختار جاکیشف، رئیس شرکت دولتی "کازاتمپرام" بازداشت شد. او به اختلاس اموال دولتی و سوءاستفاده از قدرت متهم شد. اما این پرونده بحث‌برانگیز شد، زیرا بسیاری معتقد بودند که انگیزه‌های سیاسی در آن نقش داشته است. جاکیشف اصلاحاتی را در بخش انرژی هسته‌ای آغاز کرده بود و با فروش دارایی‌های اورانیوم به کشورهایی که برای قزاقستان سودی نداشتند، مخالفت می‌کرد.
این پرونده نشان داد که حتی شرکت‌های استراتژیک نیز از فساد و فشارهای سیاسی در امان نیستند.
۲. پرونده قیرات ساتیبالدی – نفوذ خانواده نظربایف
پس از اعتراضات ژانویه ۲۰۲۲، یکی از خبرهای مهم، بازداشت قیرات ساتیبالدی، برادرزاده نورسلطان نظربایف بود. او به فساد، انتقال غیرقانونی مبالغ هنگفت به خارج از کشور و سوءاستفاده از قدرت متهم شد.
ساتیبالدی کنترل چندین شرکت بزرگ، از جمله "قازاختلکام" را در اختیار داشت و از نفوذ خود در نهادهای دولتی برای ثروت‌اندوزی شخصی استفاده می‌کرد. این پرونده نمادی از مبارزه با "الیگارشی نظربایفی" شد، اما بسیاری شک دارند که این پرونده منجر به مصادره کامل اموال او شود.
۳. پرونده کریم ماسیموف – فساد در سطح سازمانهای امنیتی
در ژانویه ۲۰۲۲، کریم ماسیموف، رئیس سابق کمیته امنیت ملی و یکی از نزدیک‌ترین همکاران نظربایف، بازداشت شد. او به خیانت، تلاش برای کودتا و فساد متهم شد.
این یک مورد بی‌سابقه بود، زیرا برای اولین بار در تاریخ قزاقستان مستقل، فردی که دستگاه‌های امنیتی کشور را کنترل می‌کرد، محاکمه شد. اما هنوز مشخص نیست که آیا اقدامات او واقعاً تهدیدی برای دولت بوده یا بخشی از رقابت قدرت میان نخبگان.
دولت چگونه با فساد مبارزه می‌کند؟
پس از وقایع ۲۰۲۲، رئیس‌جمهور قاسم ژومارت توقایف، مبارزه با فساد را به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی خود اعلام کرد. اقدامات زیر در این راستا انجام شده است:
ایجاد آژانس مبارزه با فساد – یک نهاد ویژه برای تحقیق درباره جرایم مقامات دولتی.
سخت‌گیری در قوانین – امکان مجازات تعلیقی برای جرایم فساد لغو شد.
دیجیتالی‌سازی خدمات دولتی – ارائه خدمات آنلاین میزان فساد در سطح روزمره را کاهش داده است.
پاکسازی میان نخبگان – تعدادی از مقامات بلندپایه مرتبط با خانواده نظربایف بازداشت شدند.
با این حال، کارایی این اقدامات همچنان زیر سؤال است. تاکنون، مبارزه با فساد بیشتر به یک کارزار انتخابی شبیه بوده تا یک تغییر ساختاری و سیستماتیک.
نظر شهروندان درباره "قزاقستان نوین" و فساد چیست؟
پس از اعتراضات ژانویه ۲۰۲۲، بسیاری از مردم قزاقستان امیدوار بودند که حکومت واقعاً تغییر کند. اما پس از دو سال، احساسات در جامعه متفاوت است:
بدبینان معتقدند که مبارزه با فساد فقط یک تجدید قدرت است و نه اصلاحات واقعی.
خوش‌بینان امیدوارند که قوانین جدید و دیجیتالی شدن بتواند سطح فساد را کاهش دهد.
اکثریت شهروندان تغییرات واقعی را مشاهده نمی‌کنند و همچنان در زندگی روزمره با فساد مواجه هستند – از رشوه در مدارس و بیمارستان‌ها تا "کمیسیون‌های غیرقانونی" در کسب‌وکار.
در نتیجه، جامعه هنوز مطمئن نیست که آیا قزاقستان واقعاً به سمت شفافیت و عدالت حرکت می‌کند یا خیر.
نکته:
فساد در قزاقستان همچنان یک مشکل ریشه‌دار باقی مانده است، علی‌رغم تدابیر ضد فساد. دولت تلاش‌هایی برای مقابله با این پدیده انجام داده، اما تا کنون اصلاحات بیشتر شبیه به تغییر نخبگان بوده تا یک تحول واقعی در سیستم.
سؤال اصلی این است: آیا "قزاقستان نوین" می‌تواند فساد قدیمی را شکست دهد یا همه چیز به همان شکل باقی خواهد ماند؟ پاسخ به این سؤال نه تنها به دولت، بلکه به جامعه مدنی، بخش خصوصی و فشارهای بین‌المللی نیز بستگی دارد.
صرفاً زمان نشان خواهد داد که آیا قزاقستان می‌تواند به کشوری تبدیل شود که در آن قانون بالاتر از روابط و پول قرار گیرد یا مثل گذشته باقی بماند.
آستانه قزاقستان
منبع:
https://zhts.kgd.gov.kz/ru/news/chto-takoe-korrupciya-21-143346
نظر شما